Michaël Zeeman was bij leven een obsessief lezer. Gisteren ging hij dood. De literair journalist werd gedood door een hersentumor. Dat Zeeman voordien obsessief las, kwam doordat hij het graag deed. Daarbij was het zijn kostwinning.
Een verband tussen woekerende hersentumoren en obsessief lezen is nooit aangetoond. Er is wel onderzoek gedaan naar wat lezen doet met mensen. In 1940 verscheen er een wetenschappelijk boek over: What Reading Does To People.
Volgens de schrijvers – Douglas Wapels, Bernard Berelson & Franklyn Bradshaw – werkt lezen ontspannend. Ze schrijven: “The reading of anything at all, which takes the reader’s mind from his troubles, has a cooling effect. He takes a vacation from reality. He relaxes.”
Lezen ontspant mensen, zeggen de drie. Een andere schrijver, Colin Campbell, bonjourt die bewering keihard weg in zijn boek The Romantic Ethic And The Spirit Of Modern Consumerism.
Lezen veroorzaakt in bepaalde gevallen stress, schrijft hij. En hij gaat nog verder door te zeggen dat die stress door retailers wordt gebruikt om betere omzetten te halen. Zijn theorie gaat als volgt.
Consumenten slaan in supermarkten, kiosken en videotheken aan het lezen. Ze lezen merk- en productnamen, tijdschriftcovers en filmhoezen. Omdat ze geen verband met elkaar houden, maar wel bij elkaar staan, gaan consumenten verbanden zien die er niet zijn. Ze raken vervreemd, verward, willen kopen zonder nadenken en snel weg.
In de woorden van Campbell: “The stimulation to buy or rent, results from the temporary well of strangeness, of mystification, that the objects acquire.” In plaats van nog meer extreem waardevolle info over wat lezen doet met mensen: vijf onbedoeld goede zinnen uit reclameteksten.
1. “De stofzuiger is absoluut geschikt voor elk interieur, voor grotere en kleinere ruimtes en (het kan ook niet anders) passend in elke portemonnee!”
2. “De mensen erachter laten zich niet dicteren door modegrillen, maar ontwerpen stappers die ze zelf graag hadden willen dragen: schoenen met een edge.”
3. “De Specialist Duurzame Mestverwerking moet ideeën bedenken voor mestverwerking en mest-upgrading.”
4. “Om negen uur wordt de winnaar in besloten sfeer getrokken.”
5. “Voor serieuze problemen ga je technische wiskunde studeren.”
